Hipoterapia to jedna z form rehabilitacji psychoruchowej, która wykorzystuje interakcję z koniem. Co istotne, może być stosowana w każdym wieku. Jest szczególnie polecana dla dzieci i młodzieży z różnymi dysfunkcjami. Ta terapia to coś więcej niż tylko jazda na koniu, jak często myślą ludzie. Wybór hipoterapii jako metody terapeutycznej, niesie za sobą wiele korzyści, które wyróżniają ją, spośród innych metod leczenia. Przede wszystkim umożliwia bezpośredni kontakt ze zwierzęciem, co ma niezwykle pozytywny wpływ na uczestników, sprzyja relaksacji, a także buduje zaufanie i empatię. Obcowanie z tak dużym i majestatycznym stworzeniem, jakim jest koń, pozwala na rozwijanie umiejętności społecznych oraz poprawę poczucia własnej wartości.

O terapeutycznej mocy kontaktu z naturą i końmi rozmawialiśmy z wykwalifikowaną kadrą stadniny w Geniuszach, która troszczy się o zwierzęta i prowadzi zajęcia terapeutyczne. Dwa lata temu stadnina stała się kluczowym miejscem dla osób z niepełnosprawnościami, oferując im wszechstronną rehabilitację. To przestrzeń, która sprzyja nie tylko fizycznemu rozwojowi, ale również integracji społecznej – osoby pełnosprawne i niepełnosprawne mają tu okazję współpracować i uczyć się od siebie nawzajem. Stadniną zarządza Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Sokółce, tworząc miejsce, w którym rozwój idzie w parze z akceptacją i wsparciem.

– Muszę przyznać, że na początku, sama myśl o zarządzaniu tą stadniną, budziła we mnie ogromne obawy. Jednocześnie to narzędzie do prowadzenia hipoterapii z dziećmi z niepełnosprawnościami wzbudzało zachwyt. Wszystko jednak potoczyło się doskonale, a to dzięki pani Inessie, naszej hipoterapeutce, od której wiele się nauczyliśmy. Na początek wprowadziliśmy zajęcia projektowe z przedszkolakami, co było wyzwaniem ponieważ dzieci te nie mówiły, więc trudno było przewidzieć jak zareagują na konie – opowiada Elżbieta Szomko, dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Sokółce.

Zajęcia rozpoczęły się od prostych czynności, takich jak głaskanie konia, trzymanie szczotki, czesanie, a następnie wspólne prowadzenie konia na krótkim odcinku. Ku radości prowadzących, dzieci szybko nawiązały kontakt ze zwierzętami i zaczęły współpracować. Ich rozwój, zarówno fizyczny, jak i komunikacyjny, wyraźnie się poprawił. Maluchy, które wcześniej nie mówiły, zaczęły wydawać dźwięki oraz naśladować odgłosy zwierząt, co stanowiło znaczący krok naprzód w rozwoju ich mowy.

Sięgając do korzeni hipoterapii, należy zauważyć, że jest to forma terapii zbliżona do innych metod, w których wykorzystywany jest kontakt ze zwierzętami. W stadninie w Geniuszach pojawiają się również alpaki, które przyjeżdżają z Supraśla. Elżbieta Szomko nie ukrywa, że w planach jest wprowadzenie do stadniny także alpak na stałe, najpierw pojedynczo, a z czasem być może całego stada. Zwierzęta te, podobnie jak psy czy konie, odgrywają istotną rolę w procesie terapeutycznym.

– Dzięki pracy dzieci z końmi oraz alpakami obserwujemy znaczące postępy zarówno w ich rozwoju fizycznym, jak i emocjonalnym oraz społecznym. Dzieci lepiej radzą sobie ze stresem, pokonują swoje lęki, uczą się dbałości o zwierzęta i nawiązują z nimi silne więzi – wyjaśnia dyrektor.

Dodaje, że każdorazowo kierują się zaleceniami lekarzy, którzy oceniają, czy dziecko może uczestniczyć w hipoterapii, biorąc pod uwagę jego stan zdrowia oraz ewentualne przeciwwskazania. Jednak większość ich podopiecznych korzysta z tych zajęć. Od ubiegłego roku szkolnego, zarówno uczniowie, jak i przedszkolaki, regularnie uczestniczą w sesjach hipoterapii w stadninie.

Stadnina w Geniuszach stale się rozwija.

Liczba koni w stadninie zmieniała się stopniowo, ponieważ były one kupowane sukcesywnie. Obecnie znajduje się w niej 13 zwierząt. Cztery z nich to konie rasy huculskiej, wykorzystywane wyłącznie do hipoterapii. W stadninie są także dwa tinkery, klacz rasy sokólskiej, na której dzieci również jeżdżą oraz dwa wałachy śląskie, na których uczniowie szkół ponadpodstawowych stawiają pierwsze kroki w nauce jazdy konnej. Dodatkowo mają kucyka, który pełni rolę maskotki dla najmłodszych oraz dwa źrebaki, które przyszły na świat w zeszłym roku.

– Mam nadzieję, że źrebaki pozostaną z nami na stałe, a ich przyszłość – czy będą skakać przez przeszkody, czy uczestniczyć w hipoterapii – będzie zależała od ich charakteru – mówi Inessa Tochwin, instruktor hipoterapii.

Od tego roku stadnina oferuje mieszkańcom powiatu sokólskiego możliwość skorzystania z zajęć hipoterapeutycznych. Każdy zainteresowany może przyjechać i skorzystać z tej formy terapii.

– Dysponujemy dużą halą, w której odbywają się zajęcia hipoterapii. Kiedy nie jest ona  wykorzystywana przez nas, istnieje możliwość jej wynajęcia. Udostępniamy ją innym osobom, które prowadzą treningi jeździeckie, ujeżdżają konie lub realizują inną działalność związaną z końmi i chcą skorzystać z naszej przestrzeni za opłatą – mówi Elżbieta Szomko.

W Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Sokółce funkcjonuje Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Osób Niepełnosprawnych „Pod Skrzydłami”, którego celem jest między innymi organizowanie działań rehabilitacyjnych dla swoich podopiecznych. W ramach tych działań, dzieci regularnie uczestniczą w zajęciach hipoterapii, odbywających się trzy razy w tygodniu.

– Obecnie realizujemy dwa projekty, dzięki którym nasze dzieci mają możliwość korzystania z różnorodnych form terapii. Pierwszy z nich, dofinansowany z Programu Nowe FIO, nosi nazwę „Nowe formy terapii wsparciem podopiecznych” i trwa już trzeci rok. Wkrótce dobiegnie końca. Drugi projekt otrzymał wsparcie finansowe z Regionalnego Ośrodka Pomocy i Polityki Społecznej w Białymstoku – wyjaśnia Beata Tur, prezes Stowarzyszenia.

Według niej bliski kontakt z końmi przynosi dzieciom wiele korzyści. Interakcja z tymi zwierzętami, taka jak głaskanie czy karmienie, daje dzieciom ogromną satysfakcję i wpływa na poprawę ich samooceny oraz poczucia własnej wartości. Dodatkowo ćwiczenia na koniu znacząco poprawiają ich sprawność ruchową. Widoczne są także zmiany w zachowaniu dzieci po rozpoczęciu pracy z końmi. Na przykład, jedno z dzieci, które niedawno dołączyło do programu, było bardzo nieśmiałe i miało trudności z poruszaniem się w codziennym życiu. Jednak podczas zajęć na koniu wykonuje ćwiczenia, które zaskakują wszystkich.

– Cieszymy się, że w naszej ofercie znajduje się hipoterapia, która odpowiada na potrzeby naszych dzieci. Jesteśmy również wdzięczni, że starosta podjął decyzję o zakupie stadniny, która teraz jest udostępniana do użytku Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego. Ta współpraca przyczynia się do dalszego rozwoju naszych podopiecznych i umożliwia im korzystanie z terapii, która jest dla nich niezwykle istotna – dodaje Beata Tur.

Praca z koniem.

Charakter konia kształtuje się podobnie jak człowieka, jednak proces ten może przebiegać w różnym tempie. Czasami bardzo szybko, a innym razem może zająć znacznie więcej czasu. Zrozumienie konia wymaga zaangażowania i poświęcenia, ponieważ to zwierzę nie tylko potrzebuje codziennej opieki, ale także bliskiego kontaktu z człowiekiem.

– Praca z koniem wiąże się z licznymi obowiązkami. Codziennie musimy zapewnić mu odpowiednie pożywienie oraz dbać o jego zdrowie. Należy je regularnie wyprowadzać na pastwisko, sprowadzać do stajni oraz czyścić ich sierść i kopyta. Pielęgnacja konia to kluczowy element utrzymania go w dobrej kondycji, ponieważ zdrowa sierść i zadbane kopyta wpływają na ogólne samopoczucie zwierzęcia – wyjaśnia Julia Lenkiewicz, instruktor jazdy konnej w stadninie w Geniuszach.

Również nauka wsiadania i zsiadania z konia to kolejny istotny aspekt pracy z tymi zwierzętami. Wymaga to cierpliwości i umiejętności, aby zapewnić komfort i bezpieczeństwo zarówno jeźdźcowi, jak i koniowi.

– Nie każda osoba nadaje się do pracy z tymi zwierzętami. Wymaga to odpowiedzialności, pewności siebie oraz doświadczenia. Konie są zwierzętami inteligentnymi, ale także wrażliwymi i czasami trudnymi do zrozumienia. Aby zbudować zaufanie i zacieśnić z nimi relację, należy być wrażliwym na jego potrzeby oraz emocje – dodaje Julia Lenkiewicz.

Co daje hipoterapia dzieciom?

Osoby uczestniczące w hipoterapii doświadczają nie tylko korzystnych efektów fizycznych wynikających z ćwiczeń na koniach, ale także terapeutycznego wpływu samego zwierzęcia. Koń przekazuje swoim towarzyszom ruch i ciepło, co sprawia, że uczestnicy terapii często odczuwają głęboki spokój. Warto podkreślić, że koń potrafi wyczuwać puls serca osoby, z którą przebywa, co pozwala mu dostosować się do jej emocji i nastroju. Nawet sama obecność zwierząt, bez konieczności jazdy na nich, ma znaczenie terapeutyczne, ponieważ wprowadza harmonię i poczucie bezpieczeństwa.

– W pracy z dziećmi oraz osobami z niepełnosprawnościami intelektualnymi, szczególnie istotne jest dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb każdego uczestnika. Często takie dzieci zmagają się z problemami fizycznymi, co wymaga zróżnicowanego podejścia. W ramach hipoterapii wykonujemy różnorodne ćwiczenia ogólnorozwojowe, które obejmują rozwijanie mowy, poprawę słuchu oraz ćwiczenia fizyczne na koniu. Dzięki nim możemy pomóc dzieciom w rozluźnieniu przykurczonych mięśni oraz wzmocnieniu mięśni brzucha i pleców, co jest kluczowe dla ich ogólnego rozwoju – mówi hipoterapeutka Inessa.

Dodaje, że aby hipoterapia przynosiła wymierne efekty, zajęcia muszą być prowadzone systematycznie. Dzieci w przedszkolach uczestniczą w terapii raz w tygodniu, podczas gdy uczniowie klas 1-3 mają możliwość korzystania z hipoterapii dwa razy w tygodniu. Starsze dzieci oraz osoby dorosłe biorą udział w zajęciach aż trzy razy w tygodniu. Taka regularność pozwala na monitorowanie postępów i dostosowywanie programu terapeutycznego do zmieniających się potrzeb uczestników, co przekłada się na ich lepszą jakość życia i samopoczucie.

– Dzięki połączeniu pracy z końmi, kontaktu z naturą oraz zaangażowania zmysłów, uczestnicy hipoterapii mogą doświadczyć zharmonizowanego rozwoju w wielu aspektach swojego życia. Dlatego warto rozważyć hipoterapię jako alternatywę dla tradycyjnych metod leczenia, korzystając z potencjału, jaki niesie ze sobą natura i zwierzęta – podsumowuje Inessa.

Z ofertą stadniny w Geniuszach można zapoznać się na stronie internetowej SOSW Sokółka – Komunikaty: Zapraszamy do Stadniny koni w Geniuszach (soswsokolka.pl)

Sylwia Matuk, fot. Jarosław Stasiulewicz