Trzydniowe obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Sokółce, odbywające się pod patronatem Piotra Rećko, starosty sokólskiego, stanowiły nie tylko hołd oddany bohaterom podziemia niepodległościowego, ale także niezwykłą lekcję historii, która pozwoliła uczestnikom przenieść się w trudne realia powojennej Polski. Wydarzenia te miały na celu przybliżenie losów żołnierzy, którzy nie złożyli broni po zakończeniu II wojny światowej i podjęli walkę z nowym okupantem.
Pierwszego dnia obchodów, w piątek 28 lutego, młodzież z sokólskiego liceum oraz uczniowie Salezjańskiego Ośrodka Wychowawczego w Różanymstoku wzięli udział w XIII edycji Biegu Tropem Wilczym. Ten symboliczny bieg miał na celu upamiętnienie żołnierzy wyklętych, ich heroizmu oraz niezłomnej postawy wobec komunistycznego reżimu.
W sobotę 1 marca mieszkańcy powiatu sokólskiego oddali hołd ofiarom Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Był to moment refleksji nad tragicznym losem wielu patriotów, którzy padli ofiarą represji komunistycznych.
Zwieńczeniem obchodów była dzisiejsza inscenizacja historyczna pt. „Wierni Przysiędze”. Po mszy świętej w intencji żołnierzy podziemia, celebrowanej przez ks. Jarosława Ciuchnę, proboszcza parafii pw. św. Antoniego Padewskiego, uczestnicy wydarzenia zapalili znicze przy pomniku Armii Krajowej. Następnie widzowie mieli okazję dosłownie przenieść się w czasy powojenne, dzięki niezwykle realistycznej inscenizacji przygotowanej przez grupy rekonstrukcyjne.
Krzysztof Promiński, pracownik Wydziału Promocji i Mediów Starostwa Powiatowego w Sokółce wcielił się w rolę narratora, wprowadzając zgromadzonych w atmosferę lat 40. XX wieku. Przybliżył wydarzenia z lipca 1944 roku, kiedy to Armia Czerwona wkroczyła na tereny Polski. Przypomniał o mieszanych uczuciach, jakie towarzyszyły wówczas mieszkańcom – jedni witali sowietów jako wyzwolicieli, inni, pamiętając brutalną okupację z lat 1939-1941, obawiali się nowej fali represji.
– Napływające od partyzantów z Nowogródczyzny i Wileńszczyzny informacje o mordowaniu, aresztowaniach i wywózkach na Sybir żołnierzy Armii Krajowej spowodowały, że sokólskie podziemie niepodległościowe nie ujawniło się przed narzuconą nam przez Sowietów władzą komunistyczną i pozostało w konspiracji, prowadząc walkę z nowym okupantem – wyjaśnił Promiński.
Grupy rekonstrukcyjne, w tym Grupa Wschód, Combat Alert 1001 Białystok, Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Narew” oraz 7 Łapska Wielopoziomowa Drużyna Harcerska „Szare Szekle”, odegrały dynamiczne sceny ukazujące losy powojennej Polski. Jednym z najbardziej poruszających momentów była scena aresztowania młodej dziewczyny oraz brutalnego pobicia jej krewnego, który stanął w jej obronie.
Głównym punktem widowiska był atak partyzantów Armii Krajowej Obywatelskiej na jeden z posterunków Milicji Obywatelskiej.
– W maju 1945 r. Żołnierze podziemia zdobyli niemal wszystkie posterunki MO, a niektóre kilkakrotnie – poinformował narrator.
Po opanowaniu posterunku i uwolnieniu przetrzymywanego tam kolegi, partyzanci zaoferowali milicjantom możliwość przejścia na stronę podziemia. Ten, który odmówił, został puszczony wolno, natomiast drugi, po złożeniu przysięgi, dołączył do oddziału. Obecny na miejscu sowiecki oficer NKWD został stracony przez partyzantów.
Widowisko spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem zgromadzonych widzów.
– To było niezwykle realistyczne i emocjonujące. Cieszę się, że mogłam w tym uczestniczyć – powiedziała pani Teresa z Sokółki.
Podkreśliła, że jej syn, obecny na inscenizacji, z wielkim zainteresowaniem dopytywał o szczegóły przedstawionych wydarzeń, zwłaszcza o brutalne zachowanie funkcjonariusza wobec młodej dziewczyny.
– Warto przybliżać historię w taki sposób, tym bardziej, że dotyczy mało znanych epizodów, które rozegrały się na naszym terenie – podsumowała.
Obchody Narodowego Dnia Żołnierzy Wyklętych w Sokółce zorganizowane zostały przez Powiat Sokólski, Powiatowy Dom Kultury, Liceum Ogólnokształcące w Sokółce, Parafię pw. św. Antoniego Padewskiego oraz grupy rekonstruktorskie.
To wydarzenie po raz kolejny pokazało, jak ważne jest pielęgnowanie pamięci historycznej i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom.
Krzysztof Promiński
fot. Kacper Butwiłowski
